Al jaren tobt de gemeente Rotterdam met de problemen van
Blauwalg in de Kralingseplas. Vele miljoenen zijn in de loop der jaren
gespendeerd om de micro-bacterie te bestrijden. Van lagen zand op de bodem tot
het injecteren van peroxide. En nu komen ze wel met hele drastische maatregelen
waarvan het effect niet bewezen is, en vele Rotterdammers een groot vraagteken
bij zetten. Paniekvoetbal? Het hondenstrandje moet wijken! En ja, ze gaan na
alle klachten van de hondenbezitters ook de ganzenpoep opruimen. Of het helpt? Ik betwijfel het! De soap Blauwalg en Kralingseplas zal
nog wel even voort blijven duren helaas, en weer loopt Rotterdam een blauwtje.https://www.rijnmond.nl/nieuws/187581/Hondenstrand-Kralingse-Plas-moet-wijken-in-de-strijd-tegen-blauwalg
 |
| Foto: Pip koelt af in het water, zonder Blauwalg in het Vroesenpark. |
Wat is nu eigenlijk Blauwalg? Ten eerste is het géén alg
maar een bacterie. Wikipedia verwoord het als volgt: “Blauwalgen,
blauwwieren, cyanobacteriën of Cyanobacteria vormen een stam binnen het domein
van de bacteriën. Blauwwieren zijn net als planten in staat tot fotosynthese
waarbij moleculaire zuurstof wordt geproduceerd. Blauwwieren vermeerderen zich
door binaire deling.
Als een populatie van een tot de blauwalgen behorende
soort zich in de zomer in water door hoge voedselrijkdom en hoge temperaturen
sterk vermeerdert wordt dat "blauwalg" (in het enkelvoud) genoemd.
De naam voor deze groep is Cyanobacteria, afgeleid van de
blauw-groene cyaankleur, omdat de blauwe kleurstof fycocyanine deze groep
kenmerkt. De naam 'blauwalgen' is misleidend omdat de blauwalgen niet behoren
tot de 'echte', eukaryotische algen, maar tot de bacteriën. De meeste soorten
hebben een blauwgroene kleur, maar er zijn er ook met een roodbruine kleur, die
wordt veroorzaakt door de kleurstof fycoërytrine, bijvoorbeeld in de Rode Zee.
De pigmenten van blauwalgen bevinden zich in de buitenste plasmalagen van de
cel.”
De gemeenteraad is al jaren bezig met de problematiek. Zoek
je in de raadsinformatie naar blauwalg, vliegen de documenten, brieven,
antwoorden en moties je om het hoofd. Zelf ook even zoeken? Dat kan hier: https://rotterdam.raadsinformatie.nl
zoeken op “Kralingseplas Blauwalg”, het is erg vermakelijk als het gaat
om Blauwalg. Iedereen wil het aanpakken, oplossen en zorgen dat het weer goed komt.
Van Links tot Rechts maar wat de gemeente, de politiek en de waterschappen tot
nu hebben gedaan, bood helaas weinig soelaas. Het afzanden (de bodem bedekken
met een laag zand) werkte niet echt. Dik €5,5 miljoen euro verder en tijdelijk was
het probleem wat minder. Nadeel van afzanden is dat er honderden kubieke meter zand
het meer, de plas, in worden gegooid en zo de toch al ondiepe plas, nog
ondieper maken. En bij mooi zomers weer, worden de ondiepe wateren het eerst warm.
Zo lekker warm, en in combinatie met een voedingsrijk water van fosfaat en
nitraat, dat de bacteriën toch weer snel groeiden. Na het afzanden werd er geëxperimenteerd
met het injecteren van waterstofperoxide. Bijna eenzelfde goedje om je haar mee
te blonderen. Deze oplossing bood heel even lucht. De fosfaten/nitraten worden
afgebroken waardoor de voedingsbodem voor de bacteriën afnam en dus ook het
probleem van de blauwalg nam af. Helaas was het tijdelijk en niet voldoende om
te spreken van een succes. Weer 2 ton de plas in gegooid zonder echt resultaat.
Alhoewel, er was wel een resultaat, maar niet de beoogde. De vissen stierven
massaal door het toevoegen van waterstofperoxide. Gif in het water gooien is
dus ook niet de oplossing. De vissen stierven en ondanks alle genomen
maatregelen keerde één van de oudste levensvormen van de aarde weer terug. De
blauwalg. Al 2,7 miljard jaar niet kapot te krijgen.
In heel het land wordt geëxperimenteerd met middelen en
maatregelen om de blauwalg te bestrijden. Van mosselbanken in het Paterswoldsemeer,
afzanden en waterstofperoxide in de Kralingseplas. Guido Waajen promoveerde aan
de Universiteit van Wageningen na een promotieonderzoek over hoe je Blauwalg
kan terugdringen. In het kort kwam het erop neer dat de aanvoer van
voedingstoffen (fosfor) moet verminderen. De aanpak van de nutriëntenbron is de
enige manier om de overlast van de blauwalg structureel terug te dringen. Het
hele artikel (tip!) kan je hier lezen: https://www.h2owaternetwerk.nl/h2o-actueel/verminderen-fosfor-essentieel-in-aanpak-blauwalgoverlast
Guido Waajen benoemt ook specifiek dat ieder water eerst
grondig onderzocht moet worden voor een plan van aanpak. Zo stelt hij: “Zo’n
diagnose is heel belangrijk. Dan kun je analyseren wat bepalend is voor de
algengroei en weet je aan welke knoppen je moet draaien.” Meten is weten,
en niet alleen de plas zelf, maar ook alle wateren in de omgeving. Waar komen
al die voedingstoffen vandaan? Is het de hondenpoep wel of de ganzenpoep? Of
zit er een ‘erfenis’ in de bodem van Rotterdam van vroeger wat blijft
zorgen voor de overlast? Een diagnose stellen puur op watermonsters is dus niet
voldoende. Ook moet de grond waar het water vandaan komt onderzocht worden op
bestandsdelen die de bacterie voed. Rotterdam blijft experimenteren met symptoombestrijding,
zoals waterstofperoxide. Guido Waajes daarover: “Ik weet van de proeven,
maar ook voor dit middel zal gelden dat het maar tijdelijk tot vermindering zal
leiden. Als je de oorzaak van de overlast niet wegneemt, kom je niet tot
structurele oplossingen.”
En daar slaat Guido de spijker op de kop! Rotterdam blijft
tobben met de aanpak van Blauwalg met snelle, (relatief) makkelijke
oplossingen die kort werken. Met mijn achtergrond als waterbouwer en de huidige
kennis en onderzoeken en alle informatie die nu te vinden is, zie ik kansen
voor Rotterdam om het probleem voor eens en altijd (40-60 jaar???) rigoureus
aan te pakken. Als volgt;
Een uitgebreide diagnose naar de voedingsbronnen in de Kralingseplas
(Fosfor) Nitraten en fosfaten en ook in de omliggende wateren plus de gronden
waar het water en grond- en regenwater vandaan komen die de Kralingseplas in
lopen. Wanneer dat gedaan is, heb je exact in beeld waar alle bestandsdelen
vandaan komen en kan dat lokaal bestreden worden. Op deze manier ‘voedt’ je de
plas dus niet meer. Tevens de plas aansluiten op ‘open’ water. De plas is nu al
een groot onderdeel van het waterbeheer van Hoogheemraadschap Schieland en de
Krimpenerwaard. Zie https://www.schielandendekrimpenerwaard.nl/kaart/LeggerviewerHHSK/
maar met de bemaling en het op peil houden van het water, is niet voldoende zo
lijkt. Naast meer toevoer van vers zuurstofrijk schoon water pleit ik al enige
tijd voor het baggeren van de plas. Niet alleen de Kralingseplas mag
uitgebaggerd worden, ook de Bergse plassen en de kanalen in Rotterdam. Door het
uitbaggeren met behulp van een excavator (graafmachine) op een ponton die
bakken vol slib, grond, veen en dreg schept en deze via het water af laat
voeren, kan de bodem ontdaan worden van alle bladeren, takken en
waterplantenresten. Het sediment van tientallen jaren verzameld. In een oude
turf groeve (De Kralingseplas is ontstaan door de winning van Turf) https://nl.wikipedia.org/wiki/Kralingse_Plas
is de bodem over het algemeen rijk aan voedingsstoffen. En dat de Kralingseplas
rijk is aan voedingstoffen, is te merken aan de vele waterplanten die er
weelderig groeien. Zo veel, dat boten soms letterlijk vast komen te zitten in
de planten met de schroef of kiel. Door het flink uitbaggeren, ruim je de bodem
op. Je maakt in wezen de bodem schoon en tevens een flink stuk dieper. (minimale
algemene diepte van 2,50 meter is aan te raden). Dieper water warmt minder snel
op (bovenlagen warmen wel op, dus er kan gewoon gezwommen worden in de zomer)
maar te weinig om de gehele plas zo warm te maken dat er weer een uitbraak komt
van Blauwalg. En om de temperatuur, de biodiversiteit in planten en vissen te
behouden en te stimuleren, zonder dat er overlast ontstaat, is het uitgraven of
uitbaggeren van een zeer, zeer diep gat wenselijk. Je kan één of meerdere gaten
(depots) graven van minimaal 8 meter diep maar liefst dieper. Door sediment en
bodemwerking zal dit na verloop van tijd minder diep worden. Bladeren en andere
bezinksels vinden hun weg naar de depots waar het water koud en donker is.
Zonlicht penetreert niet tot op de bodem. Dit heeft weer positieve gevolgen
voor de temperatuur en de plantengroei. Zonder dat de bacterie ervan
profiteert. Zwemmers kunnen weer zwemmen, boten kunnen weer varen en de blauwalg?
Die zal in het water blijven, maar niet meer tot problemen leiden. Kost wat,
heb je ook wat!
Een structurele oplossing voor het Blauwalg hoofdstuk wat
zoals je merkt niet 123 is opgelost en ook niet met 1 maatregel kan oplossen.
De kracht van de oplossing ligt in de verzameling aan maatregelen.
Gedegen onderzoek naar de herkomst van de fosfaten en nitraten in een wijde omtrek (dus ook de oude fabrieksterreinen, de zogenaamde verborgen erfenissen) en aangrenzende gebieden. Die stromingen herzien of wegnemen. En daarnaast groot onderhoud aan de bodem van de plas, en dat consequent en structureel blijven doen. Alleen dan zie ik kansen voor de Gemeente Rotterdam dat ze geen blauwtje meer lopen en kunnen de honden nog gewoon buiten het seizoen spelen in het water van de Kralingseplas.
Update: De gebeten hond
Onder hondenbezitters die gebruik maken van het hondenstrandje aan de Kralingse Plas is onrust ontstaan. Dat gebeurde nadat bekend werd gemaakt dat het strandje mogelijk zou moeten verdwijnen. De ontlasting van honden komt in het water terecht en zorgt mede voor blauwalg. Pascal Lansink-Bastemeijer begrijpt de onrust bij hondenbezitters. De maatregel is fors en raakt veel van hen. Dan moet de relatie tussen hondenpoep en blauwalg ook klip en klaar zijn. “Als dat niet het geval is, voelt dit voornemen van de gemeente alsof we met een kanon op een mug schieten”, aldus het gemeenteraadslid. Lees verder op: https://rotterdam.vvd.nl/nieuws/36946/vvd-over-hondenstrandje-kralingse-plas
Schriftelijke vragen:
https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/8081461/1/19bb22358
De kracht van de oplossing ligt in de verzameling aan maatregelen.
Gedegen onderzoek naar de herkomst van de fosfaten en nitraten in een wijde omtrek (dus ook de oude fabrieksterreinen, de zogenaamde verborgen erfenissen) en aangrenzende gebieden. Die stromingen herzien of wegnemen. En daarnaast groot onderhoud aan de bodem van de plas, en dat consequent en structureel blijven doen. Alleen dan zie ik kansen voor de Gemeente Rotterdam dat ze geen blauwtje meer lopen en kunnen de honden nog gewoon buiten het seizoen spelen in het water van de Kralingseplas.
Update: De gebeten hond
Onder hondenbezitters die gebruik maken van het hondenstrandje aan de Kralingse Plas is onrust ontstaan. Dat gebeurde nadat bekend werd gemaakt dat het strandje mogelijk zou moeten verdwijnen. De ontlasting van honden komt in het water terecht en zorgt mede voor blauwalg. Pascal Lansink-Bastemeijer begrijpt de onrust bij hondenbezitters. De maatregel is fors en raakt veel van hen. Dan moet de relatie tussen hondenpoep en blauwalg ook klip en klaar zijn. “Als dat niet het geval is, voelt dit voornemen van de gemeente alsof we met een kanon op een mug schieten”, aldus het gemeenteraadslid. Lees verder op: https://rotterdam.vvd.nl/nieuws/36946/vvd-over-hondenstrandje-kralingse-plas
Schriftelijke vragen:
https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/8081461/1/19bb22358
Toevoeging: Je mag brainstormen. De Kralingseplas
uitbreiden. Meer oppervlakte, meer kanalen en aansluiten met nieuwe vaarwegen
op bestaande wateren. Bevordert het doorstromen van het water, en het
watersport geluk. Hoe leuk (en goed) zou het zijn om een nieuw kanaal te graven
aan de noordkant van de plas, onder de A20 door en aansluiten op de Rotte? Of
wat te denken aan ‘de Boezem’ uit te baggeren en aan te sluiten op de Nieuwe
Maas? Al eerder schreef ik hier een plan voor. Voor CityLab010 schreef ik: ”Het
water centraal”. Een stads breed initiatief om het water in Rotterdam te
omarmen. Zowel vanaf de kade als vanaf het water. Leesvoer tot nadenken: https://citylab010.nl/initiatieven/hetwatercentraal
De PDF met het complete verhaal kan je hier vinden: http://rottwerk.nl/citylab010-het-water-centraal-2016.pdf
